نوار نقاله (conveyor belt) در واقع وسیله یا جزء حمل کنندهٔ یک سیستم انتقال مواد تسمه ای می باشد (که اغلب این سیستم به صورت خلاصه تسمه یا نوار نقاله نامیده میشود).
سیستم انتقال مواد تسمه ای که کانوایر تسمه ای هم گفته می شود یکی از انواع متعدد سیستمهای نقاله ای می باشد. یک سیستم انتقال نقاله ای از دو یا چند قرقره (گاهی اوقات از آنها به عنوان درامز یا طبلک یاد میشود) تشکیل شده است به همراه یک حلقه بی پایان از تسمه یا نواری که مواد را حمل می کند و به دور آن ها می چرخد.
تاریخچه
نخستین تسمه نقاله در قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۸۹۲، توماس رابینز اقدام به اختراع مجموعه ای از محصولات کرد که منجر به توسعه و استفاده تسمه نقاله در معادن برای جا به جایی مواد معدنی از قبیل: زغال سنگ، سنگ معدن و … شد.
در سال ۱۹۰۱ ساندویک اقدام به ساخت و تولید تسمه نقاله استیل کورد (تسمه نقاله فولادی) کرد. در سال ۱۹۰۵ ریچارد ساتکلیف نخستین تسمه نقالهٔ ویژه برای حمل و جا به جایی زغال سنگ در معادن را تولید و عرضه کرد که منجر به انقلاب صنعتی بزرگی در صنعت معدن شد.
در سال ۱۹۱۳ هنری فورد خطوط مونتاژ تسمه نقاله را در مجموعهٔ کارخانه اتومبیل سازی فورد راه اندازی کرد. در سال ۱۹۷۲ “جامعه فرانسه REA” طولانی ترین سیستم انتقال از طریق نوار نقاله را به طول ۱۳٫۸ کیلومتر ایجاد کرد.
در سال ۱۹۵۷ شرکت لاستیک سازی گودریچ در آمریکا اقدام به تولید و عرضه نوعی از تسمه نقاله نمود که تا رسیدن به سیستم تسمه نقالهٔ انبوه ادامه داشت. این سیستم با داران بودن یک پیچ کمتر، عمری طولانی تر نسبت به تسمه نقاله های قدیمی داشت چرا که تمام سطح نقاله را پوشش می داد.
این نوع از نوار نقاله دیگر تولید نمی شود چرا که تسمه های امروزی بدون هیچ پیچشی عمری طولانی تر و لایه هایی بیشتر دارند. در سال ۱۹۷۰، کمپانی «اینترالاکس» در شهر لوییزیانا حق انحصاری تولید انواع مختلف تسمه نقالهٔ لاستیکی را به نام خود ثبت کرد.
ساختار
تسمه نقاله دارای یک یا چند لایه است و به طور معمول دارای سه لایه است: پوشش لاستیکی بالا، منجید ها و پوشش لاستیکی پایین. منجید ها تار و پودی بافته شده در لایه ی میانی هستند که به منظور مقاومت طولی و عرضی در تسمه نقاله تعبیه می شوند.
متداول ترین متریال های منجید عبارت است از: رشته های فولادی، پلی استر، نایلون، کتون و آرامید. لایه های پوششی معمولاً از لاستیک یا پلاستیک ساخته میشوند. تسمه نقاله های فلزی زمانی که به استقامت بیشتری نیاز است مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال تسمه نقاله های با مقاومت های بیشتر از رشته های فولادی ساخته می شوند.
این نوع تسمه نقاله با مقاومت ۱۰ هزار نیوتون بر میلیمتر در معدن چیکی کاماتا در شیلی، دومین معدن بزرگ رو باز دنیا استفاده می شود. در شیلی، استفاده از تسمه نقاله های پلی استر، نایلون و کتون با استحکام پایین رایج است و از آرامید با نیروی مقاومت بین ۶۳۰ تا ۳۵۰۰ نیوتون بر میلیمتر نیز استفاده می شود.
مزایای استفاده از تسمه نقاله با لایه های آرامیدی، صرفه جویی در انرژی، افزایش طول عمر و افزایش بهره وری است.
به عنوان مثال تسمه نقالهی آرامیدی با مقاومت ۲۲۵۰ نیوتون بر میلیمتر و به طول ۳۴۰۰ متر در معدن زغال سنگ بائودین واقع در چین مورد استفاده قرار می گیرد که بنا بر گزارش رسمی این امر باعث ۱۵ درصد صرفه جویی در انرژی شده است.
یکی از مهم ترین عامل تعیین قیمت تسمه نقاله که پیشتر در این مقاله به آن اشاره کردیم به همین نوع ساختار آن بازمیگردد.
کاربرد نوار نقاله
امروزه از انواع مختلف تسمه نقاله بسته به نوع صنعت مربوطه مورد استفاده قرار می گیرد که غالباً از نوع لاستیکی یا پی وی سی PVC هستند. وزن سیالات و نوع متریال حمل شونده در تصمیم گیری برای انتخاب تسمه نقاله مورد نیاز بسیار تاثیر گذار است.
تسمه نقاله های با تیغههای مشخص که با عنوان الواتور بلت یا باکت الواتور شناخته می شوند برای جا به جایی مواد به صورت عمودی مورد استفاده قرار می گیرد که استفاده از آن ها برای بارگیری به کامیون ها بسیار متدوال است.
از تکنولوژی سیستم نوار نقاله در پله های برقی، فرودگاه ها، فروشگاه ها و همچنین در خط مونتاژ کارخانجات به کرات استفاده می شود. در صنایع مادر همچون معدن، فولاد، سیمان، کشاورزی، بازیافت، و… بهره وری از تسمه نقاله امری اجتناب ناپذیر محسوب می شود.
انواع نوار نقاله
تسمه نقاله لاستیکی
تسمه نقاله های لاستیکی یا نوار نقاله لاستیکی از دو قسمت لاستیک و تار و پود ساخته شده است که لایه بالایی و زیرین آن پلاستیک و داخل آن از تار و پود استفاده شده است.
استفاده از تار و پود به منظور افزایش استحکام تسمه ها یا نوار نقاله ها به کار رفته است در تمامی نقاله های لاستیکی قسمت بالا و پایین تسمه یا نوار نقاله لاستیک پوشانده شده است.
بیشتر کاربرد نقاله لاستیکی در صنایع معدنی ، سنگ ، سیمان و فلزات و صنایعی که ارتباطی با مواد خوراکی ندارند مشاهده می شود .
تسمه های لاستیکی می تواند در دو نوع ساده و آجدار باشد نمونه ساده برای انتقال مواد یکسان به کار می رود و تسـمه های نقاله لاستیکی آجدار بیشتر برای انتقال مواد معدنی در کار در معدن ها استفاده می شود.
تسمه نقاله PVC
همان طور که در بالا اشاره شد از تسمه های نقاله پلاستیکی نوار نقاله پلاستیکی در صنایع خوراکی نمی توان استفاده کرد و این محدودیت باعث شده که از تسمه نقاله های PVC یا نوار نقاله ها PVC در صنایع خوارکی و بهداشتی به شدت استفاده گردد، و علت آن سازگاری تسمه های PVC در صنایع خوراکی و بهداشتی است.
این تسمه ها در انواع و ساز های مختلف تولید می شود و همان طور که در بالا اشاره شد مداربسته یا کلوز لوپ (close loop) مورد استفاده قرار می گیرند تا بتوان مواد خوراکی و مواد بهداشتی را از یک نقطه به نقطه دیگر کارخانه انتقال بدهند.
بافت نخ موجود تسمه های نقاله PVC یا نوار نقاله PVC به طوری است که ستون های محکم و مستحکمی را در طول و عرض نوارایجاد می کند.
تسمه نقاله PVC یا نوار نقاله PVC در دو نوع صاف و آجدار تولید می شود، گاهی مشاهده می شود که برای جلوگیری از لغزش مواد و قطعات تولید شده در خطوط تولید از تسمه ها راهنما برای جلوگیری از لغزش آن ها روی نوار نقاله ها استفاده شود که باعث می شود پروفیل سایدبار یا T پروفیل مناسب برای شرایط مختلف محیطی باشد.
تسمه نقاله پارچه و نمدی
تمام مزیت هایی که تسمه های نقاله PVC یا نوار نقاله PVC گفته شد همان مزیت ها نیز برای تسمه نقاله پارچه یا نمدی نیز وجود دارد، ب این تفاوت که لایه بالایی تسمه نقاله پارچه یا نمدی به جای PVC از نمد، پارچه یا الیاف کتان یا پلی استر ساخته شدند.
این تسمه نقاله ها به علت سازگار بودن با مواد غذایی و دارویی در صنایع بهداشتی و انواع شیرینی جت مانند بیسکویت، کلوچه و نان فانتزی کاربرد فراوانی دارد.
تسمه نقاله مدولار یا نوار نقاله مدولار (پلاستیکی)
تسمه نقاله مدولار یا نوار نقاله های مدولار (پلاستیکی ) یا زنجیر نقاله مدولار نام های مختلفی هستند که برای نوار نقاله مدولار مورد استفاده قرار می گیرند.
تسمه نقاله مدولار یا نوار نقاله مدولار (پلاستیکی ) تماماً از جنس پلاستیک بوده و از مونتاژ قطعات پلاستیکی کوچک و با سایز استاندارد ساخته می شود و با در کنار هم قرار گرفتن قطعات تسمه آن ها یک تسمه نقاله مدولار با طول و عرض مشخص و مقاوم در برابر ضربه و وزن بالا به دست می آید.
از این نوع تسـمه نقاله ها بیشتر در خطوط شستشوی مواد بهداشتی و غذایی استفاده می شود تمامی این قطعات کوچک تسمه توسط پین یا قفل به طوری که آن ها ضد آب باشند به یکدیگر وصل می شوند.
تسمه نقاله برزنتی یا نوار نقاله برزنتی (تسمه الواتوری)
تسمه های نقاله برزنتی یا نوار نقاله برزنتی (تسمه الواتوری) هم گفته می شوند، بیشتر ساختاری شبیه به تسمه نقاله پلاستیکی دارند با این تفاوت که لایه بالایی و زیرین آن از جنس برزنت است و لایه تار و پود آن به گونه ای است که نیروی کشش و نحمل آن تحمل تسمه های نقاله برزنتی را زیاد کند.
امیدواریم در این مقاله توانسته باشیم مطالب مفیدی را درمورد تسمه های نقاله یا نوار نقاله برای شما عزیزان فراهم کرده باشیم.